De commissie Goudswaard (Toekomstbestendigheid Aanvullend Pensioenregelingen) heeft de pensioenmythe doorgeprikt. In het vandaag verschenen rapport zet econoom Goudswaard onverbloemd de gevolgen van aankomende vergrijzing op een rij. Feitelijk verklaart de commissie ons pensioenstelsel bankroet. : ‘Het Nederlandse pensioenstelsel is met de bestaande ambities en veronderstelde zekerheid onvoldoende toekomstbestendig’.  FNV en MKB Nederland reageren.

De maatregelen om het dreigend bankroet af te wentelen zijn draconisch: of de pensioenpremies moeten tot een derde worden verhoogd of de uitkeringen moeten omlaag. Het pensioenstelsel vraagt om een drastische verbouwing. Volgens de commissie zijn de combinatie van de vergrijzing en de tegenvallende beleggingsresultaten de oorzaak van de problemen die nu snel tastbaar worden. Minister Donner van Sociale Zaken zal voor 1 april reageren.

De FNV reageerde al wel: ‘De commissie Goudswaard geeft de uitdagingen van ons pensioenstelsel in grote lijnen goed weer. Terecht roemt de commissie de kernwaarden van ons stelsel: collectief, solidair en verplicht. De genoemde oplossingen passen hier echter niet allemaal bij. Bovendien worden fondsen en deelnemers teveel over één kam geschoren door de keuze voor generieke maatregelen’,aldus de FNV, die vooral heil ziet in maatwerk per pensioenfonds. De FNV vindt wel dat het risico van de pensioenen door de commissie er wel erg gemakkelijk eenzijdig bij de werknemers wordt gelegd.

Volstrekt oneens is de FNV het met de redenering over de stelsels in veel omringende landen. Vice-voorzitter Peter Gortzak: ‘Al jaren zijn we trots dat ons stelsel een van de beste in de wereld is. Ik vind het raar dat de commissie dit nu als argument gebruikt om te zeggen dat het bij ons wel wat minder kan. ‘
Gortzak: ‘Het klopt bovendien echt niet dat elke Nederlandse gepensioneerde beter af zou zijn dan zijn of haar leeftijdgenoot in het buitenland. Voor bepaalde groepen willen we juist nog een inhaalslag maken. Terwijl je van de rijkste gepensioneerden juist een extra bijdrage wil vragen.’

De ondernemingsorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland zeggen in hun reactie het wel eens te zijn met de commissie Goudswaard dat de grens van de pensioenkosten in ons land is bereikt. Het pensioenstelsel kan alleen in stand blijven als we de regelingen moderniseren en aanvaarden dat de pensioenuitkeringen meer gaan afhangen van de beleggingsresultaten. Een reëel, aan de prijsstijging aangepast stelsel van gegarandeerde uitkeringen, lijkt volgens de ondernemingsorganisaties buiten bereik.

Uit CPB berekeningen voor de commissie blijkt dat de kosten bij ongewijzigd beleid de komende 15 à 20 jaar fors zullen stijgen, van bijna 13% naar ruim 17% van de loonsom. Oorzaak voor deze stijging zijn de hogere levensverwachting en de dalende trend in de “lange rente”.

‘VNO-NCW en MKB-Nederland vinden dat de pensioenkosten nù al op een zeer hoog structureel niveau liggen. In 8 jaar zijn de totale Nederlandse pensioenkosten gestegen van 9 miljard naar 25 miljard euro. Een dergelijke stijging is niet realistisch en voor ondernemingen niet op te brengen.’

De werkgevers plaatsen kanttekeningen bij de door de commissie genoemde mogelijkheid van een reëel (aan de prijsstijging aangepast) pensioenstelsel. ‘Het streven naar een waardevast pensioen is begrijpelijk (en wordt ook door werkgevers onderschreven), maar een gegarandeerd waardevast pensioen is niet realistisch.’

Paul Vernooijs